Wpływ globalnych konfliktów na ceny paliw w Polsce

Globalne konflikty i napięcia geopolityczne zawsze odciskały swoje piętno na światowych rynkach surowców energetycznych. W niniejszym artykule analizujemy, w jaki sposób aktualne konflikty międzynarodowe wpływają na polski rynek paliw, cenę benzyny i oleju napędowego na stacjach oraz jakich zmian możemy spodziewać się w nadchodzących miesiącach.

Mechanizm wpływu konfliktów na ceny paliw

Zanim przejdziemy do analizy konkretnych konfliktów, warto zrozumieć, w jaki sposób sytuacja geopolityczna przekłada się na ceny paliw, które płacimy na stacjach w Polsce:

1. Wpływ na ceny ropy naftowej - konflikty w regionach wydobycia ropy mogą prowadzić do zakłóceń w dostawach lub obaw o takie zakłócenia, co natychmiast przekłada się na wzrost notowań ropy na światowych giełdach.
2. Wpływ na kurs złotego - niestabilność geopolityczna często prowadzi do umocnienia dolara amerykańskiego względem innych walut, w tym złotego, co automatycznie zwiększa koszty importu ropy do Polski.
3. Wpływ na marże rafinerii - w okresach niepewności rafinerie często zwiększają swoje marże, aby zabezpieczyć się przed potencjalnymi wahaniami cen surowca.
4. Wpływ na koszty transportu i ubezpieczeń - konflikty prowadzą do wzrostu kosztów transportu morskiego (wyższe stawki frachtowe i ubezpieczenia), co dodatkowo zwiększa cenę produktów naftowych.

Należy pamiętać, że wpływ ten nie jest natychmiastowy - od zmiany cen ropy na światowych giełdach do zmiany cen na polskich stacjach upływa zwykle od 1 do 3 tygodni, w zależności od stabilności rynku.

Aktualne konflikty a ceny paliw w Polsce

Konflikt w Ukrainie i jego konsekwencje

Najważniejszym czynnikiem kształtującym obecnie ceny paliw w Polsce pozostaje konflikt w Ukrainie i jego konsekwencje. Wojna spowodowała szereg zmian na europejskim rynku naftowym:

• Embargo na rosyjską ropę naftową sprowadzaną drogą morską do Unii Europejskiej
• Sankcje dotyczące transportu i ubezpieczania rosyjskiej ropy
• Konieczność zmiany kierunków importu produktów naftowych dla wielu europejskich rafinerii
• Wzrost kosztów logistycznych związanych z transportem ropy i paliw

Dla Polski konsekwencje te były częściowo łagodzone przez fakt, że krajowe rafinerie już wcześniej rozpoczęły proces dywersyfikacji dostaw. Niemniej jednak, od początku konfliktu ceny paliw wzrosły średnio o około 30-35%, z czego około 20-25 punktów procentowych można bezpośrednio przypisać skutkom wojny.

Napięcia na Bliskim Wschodzie

Drugim istotnym obszarem konfliktów wpływających na ceny paliw pozostaje Bliski Wschód. Region ten odpowiada za około 30% światowej produkcji ropy naftowej, a każde napięcie powoduje nerwowe reakcje rynków:

• Konflikty w Strefie Gazy i ich potencjalna eskalacja na inne kraje regionu
• Napięcia między Iranem a krajami zachodnimi w kontekście programu nuklearnego
• Niestabilność w Iraku i Libii, ważnych producentach ropy

W ostatnich miesiącach obserwowaliśmy kilkukrotne skoki cen ropy na skutek zaostrzenia sytuacji w regionie. Każdy wzrost notowań ropy Brent o 1 dolara przekłada się średnio na wzrost ceny litra paliwa na polskich stacjach o około 4-5 groszy (przy założeniu stabilnego kursu złotego).

Niepewność na Dalekim Wschodzie

Napięcia na linii USA-Chiny oraz obawy o potencjalny konflikt wokół Tajwanu również wpływają na rynki surowcowe, choć w mniejszym stopniu niż wymienione wyżej czynniki. Główny wpływ tych napięć objawia się poprzez:

• Wahania kursu dolara amerykańskiego
• Zmienność na rynkach finansowych
• Obawy o zakłócenia w globalnych łańcuchach dostaw

Aktualna sytuacja cenowa na polskim rynku

Według danych Polskiej Izby Paliw Płynnych, w czerwcu 2023 roku średnie ceny paliw na polskich stacjach kształtowały się następująco:

• Benzyna Pb95: 6,65-6,75 zł/litr
• Olej napędowy: 6,45-6,55 zł/litr
• Autogaz LPG: 2,90-3,00 zł/litr

W porównaniu do stycznia 2023 oznacza to spadek o około 5-7%, głównie dzięki stabilizacji sytuacji na wschodnich rynkach energetycznych oraz umocnieniu złotego. Niemniej jednak, ceny te są wciąż o około 15-20% wyższe niż przed wybuchem konfliktu w Ukrainie.

Prognozy na nadchodzące miesiące

W oparciu o analizę aktualnych trendów geopolitycznych, możemy sformułować następujące prognozy dla polskiego rynku paliw:

Scenariusz bazowy (najbardziej prawdopodobny)

W scenariuszu bazowym zakładamy brak istotnej eskalacji istniejących konfliktów oraz względną stabilizację na rynkach finansowych:

• III kwartał 2023: stabilizacja lub lekki spadek cen w związku z sezonowym wzrostem podaży paliw na rynku europejskim. Przewidywane ceny: Pb95 - 6,40-6,60 zł/litr, ON - 6,30-6,50 zł/litr.
• IV kwartał 2023: sezonowy wzrost cen oleju napędowego w związku ze zwiększonym popytem na olej opałowy. Przewidywane ceny: Pb95 - 6,50-6,70 zł/litr, ON - 6,60-6,80 zł/litr.
• I kwartał 2024: stabilizacja na podwyższonym poziomie z możliwymi korektami w zależności od rozwoju sytuacji geopolitycznej. Przewidywane ceny: Pb95 - 6,60-6,90 zł/litr, ON - 6,70-7,00 zł/litr.

Scenariusz pesymistyczny

W scenariuszu pesymistycznym zakładamy eskalację konfliktu na Bliskim Wschodzie i/lub zaostrzenie sankcji wobec rosyjskiego sektora naftowego:

• Możliwy gwałtowny wzrost cen ropy Brent do poziomów 100-120 USD/baryłkę
• Osłabienie złotego w reakcji na wzrost awersji do ryzyka na rynkach globalnych
• Ceny paliw na polskich stacjach mogłyby wzrosnąć do poziomów 7,50-8,00 zł/litr dla Pb95 i ON

Scenariusz optymistyczny

W scenariuszu optymistycznym zakładamy deeskalację napięć, zniesienie części sankcji i/lub znaczący spadek globalnego popytu na ropę w wyniku spowolnienia gospodarczego:

• Spadek cen ropy Brent do poziomów 65-75 USD/baryłkę
• Umocnienie złotego w relacji do dolara
• Ceny paliw na polskich stacjach mogłyby spaść do poziomów 5,80-6,20 zł/litr dla Pb95 i 5,70-6,10 zł/litr dla ON

Rekomendacje dla konsumentów i przedsiębiorstw

W kontekście niepewności geopolitycznej i potencjalnych wahań cen paliw, rekomendujemy następujące działania:

Dla konsumentów indywidualnych

• Monitorowanie cen na różnych stacjach - różnice między najtańszymi i najdroższymi stacjami w tej samej lokalizacji mogą sięgać nawet 40-50 groszy na litrze
• Korzystanie z programów lojalnościowych oferowanych przez sieci stacji paliw
• Rozważenie alternatywnych form transportu na krótkich dystansach
• W przypadku planowania dłuższych podróży - tankowanie w dni tygodnia, kiedy ceny są statystycznie niższe (zwykle poniedziałki i wtorki)

Dla przedsiębiorstw

• Zawieranie długoterminowych kontraktów na dostawy paliw z ustalonymi formułami cenowymi
• Dywersyfikacja dostawców paliw
• Inwestycje w efektywność energetyczną floty
• Rozważenie zabezpieczenia cen paliw poprzez instrumenty pochodne (dla dużych przedsiębiorstw)
• Systematyczne uwzględnianie ryzyka wzrostu cen paliw w kalkulacjach kosztów operacyjnych

Podsumowanie

Globalne konflikty pozostają jednym z kluczowych czynników kształtujących ceny paliw w Polsce. Chociaż polski rynek wykazuje pewną odporność dzięki dywersyfikacji źródeł dostaw, nadal jesteśmy silnie uzależnieni od sytuacji międzynarodowej.

W perspektywie najbliższych miesięcy prawdopodobny jest scenariusz względnej stabilizacji cen paliw z możliwością niewielkich korekt w górę w okresie jesienno-zimowym. Niemniej jednak, utrzymujące się ryzyko eskalacji konfliktów, szczególnie na Bliskim Wschodzie, może w każdej chwili doprowadzić do gwałtownych zmian na rynku.

Monitoring sytuacji geopolitycznej pozostaje więc kluczowym elementem zarządzania ryzykiem zarówno dla firm działających w sektorze paliwowym, jak i dla wszystkich podmiotów, dla których koszty paliw stanowią istotny element struktury kosztów operacyjnych.